Kosova ka nisur hapat për të ndërtuar kapacitete të saj në prodhimin e municioneve, duke e pozicionuar veten në hartën e vendeve që zhvillojnë industrinë e mbrojtjes. Ky projekt pritet të forcojë sigurinë e vendit dhe të thellojë bashkëpunimin me NATO-n, por gjithashtu mund të nxisë frikën e perceptuar në Ballkan, sipas disa ekspertëve.

Kryeministri Albin Kurti konfirmoi se fabrika e parë e municioneve do të ndërtohet në Jahoc të Gjakovës, me prodhimin e parë të pritur deri në fund të vitit 2026. Sipas tij, kjo zonë industriale do të shërbejë edhe për investitorë të tjerë dhe do të prodhohen produkte të ndryshme ushtarake, përfshirë dronë ushtarakë dhe civilë “Made in Kosova”. Ky projekt është rezultat i një marrëveshjeje të nënshkruar më 16 dhjetor 2024 mes Qeverisë së Kosovës dhe prodhuesit shtetëror turk MKE.

Ky hap i Kosovës vjen pas rritjes së shqetësimeve për sigurinë në rajon, pas luftës në Ukrainë. Sipas kolonelit në pension të ushtrisë amerikane, Ray Wojcik, prodhimi i municioneve është një “iniciativë fantastike” dhe përputhet me pritjet e NATO-s për zhvillimin e kapaciteteve mbrojtëse të vendeve aspiruese. Ai thekson se Kosova po e bën këtë hap në momentin e duhur për të rritur bashkëpunimin rajonal dhe për të forcuar aftësitë e saj të mbrojtjes.

Serbia, nga ana tjetër, ka shprehur shqetësime lidhur me këtë zhvillim. Presidenti Aleksandar Vuçiq e ka interpretuar këtë nismë si një shenjë të një gare armatimi dhe ka theksuar se Serbia do të mbrohet nga çdo kërcënim i mundshëm. Ky projekt ka nxitur gjithashtu reagime të tjera në rajon, përfshirë nga Millovan Drecun, kryetar i Komisionit parlamentar për Mbrojtje në Serbi, i cili ka thënë se fabrika e municioneve në Kosovë mund të cenohet sigurinë e serbëve, megjithatë pa ofruar prova konkrete.

Sipas ekspertëve, një nga sfidat kryesore për Kosovën është se si kjo iniciativë do të perceptohet në nivel rajonal. Argyro Kartsonaki, nga Instituti për Kërkime të Paqes dhe Politika të Sigurisë në Hamburg, paralajmëron se prodhimi i municioneve mund të ushqejë narrativët dhe frikën e perceptuar, duke shtuar tensionet në rajon. Megjithatë, ajo pranon se është e logjikshme që një shtet i vogël të përpiqet të forcojë sigurinë e vet.

Në anën tjetër, Wojcik thekson se Kosova duhet të komunikojë qartë që prodhimi i municioneve është një mjet mbrojtës dhe se përpjekjet e saj janë të orientuara nga standardet e NATO-s. Ai gjithashtu vë në dukje se përpjekjet për zhvillimin e industrisë së mbrojtjes duhet të jenë të koordinuara ngushtë me aleatët ndërkombëtarë dhe të shmangen partneritetet që mund të ndikojnë negativisht në stabilitetin rajonal.

Sidoqoftë, ky projekt është një hap i rëndësishëm për Kosoven, që synon të zvogëlojë varësinë nga vendet e tjera dhe të rrisë kapacitetet e saj të mbrojtjes. Megjithatë, për shkak të kufizimeve të buxhetit dhe sfidave ekonomike, kjo iniciativë mund të shoqërohet me sfida të tjera, përfshirë balancimin e investimeve në fushat sociale dhe ekonomike.

Në nivel global, industria e armëve ka pasur një rritje të konsiderueshme vitin e kaluar, duke arritur një rekord prej 679 miliardë dollarësh, një faktor që ka ndikuar edhe në rritjen e shpenzimeve për mbrojtjen në vende si Kosova.